نوجوانان بوشهری چگونه نام خود را در فضا ثبت کردند؟

همشهری آنلاین – یکتا فراهانی: برای آنکه درباره چون و چرا و اهمیت این کشف اطلاعات بیشتری به‌دست بیاوریم با فاطمه کازرونی مسئول کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان عالی شهر، رابط علمی استان و سرپرست گروه پولاریس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بوشهر گفت‌وگو کرده‌ایم.

– چطور شد که چنین کاری را آغاز کردید؟

از همان کودکی بیشتر به موضوعات و کتاب‌های علمی علاقه‌مند بودم و همیشه درباره موضوعات مختلف علمی تحقیق می‌کردم. وقتی وارد کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان شدم باتوجه‌ به رشته تحصیلی من که شیمی بود، فعالیت‌های علمی از جمله اصلی‌ترین فعالیت‌ها و کارگاه‌هایی بود که من برای بچه‌ها در دوران کودکی و نوجوانی انجام می‌دادم. مثل شناسایی گیاهان دارویی، آزمایش‌ها علمی ساده، رصد ماه و سیارات و برگزاری کارگاه‌های نجوم و ستاره‌شناسی.

– داستان کشف سیارک جدید چیست؟

پویش «جست‌وجوی سیارک‌ها» از سوی مؤسسه همکاری بین‌المللی جست‌وجوی نجومی (IASC) و دانشگاه هاردین سیمونز با همکاری رصدخانه پن‌استارز ایالات متحده و با حمایت بخش علوم شهروندی سازمان فضایی ناسا برگزار می‌شود. همه ساله بیش از ۵۰۰گروه داوطلب از ۸۰کشور دنیا در این برنامه شرکت می‌کنند. هدف از این برنامه کمک‌گرفتن از افراد علاقه‌مند برای شناسایی و تعیین موقعیت سیارک‌ها و اجرام نزدیک به زمین کشف‌شده و همچنین کشف اجرام جدید است. شناخت سیارک‌ها برای بررسی و محاسبه‌های مربوط به حرکت دیگر اجرام آسمانی نیز حائز اهمیت است. نکته جالب‌توجه دیگر اینکه، سیارک‌ها دارای مواد معدنی گران‌بهایی هستند و امروزه بحث بهره‌برداری از آن‌ها بسیار موردتوجه قرار گرفته است.

– چه کسانی عضو این تیم بودند؟

کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با همکاری مجله نجوم، فرصتی فراهم آورد تا نوجوانان علاقه‌مند به ستاره‌شناسی بتوانند بدون اینکه ابزار تخصصی در اختیار داشته باشند و تنها با رایانه و اینترنت در این پویش شرکت کنند. بر همین اساس؛ ما در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر، از روز یازدهم تیر۱۴۰۳ فعالیت خود را هم‌زمان با ۱۴گروه از ۱۸استان کشور، شامل ۱۲۵نفر از مربیان و نوجوانان در قالب گروه‌های علمی آغاز کردیم. در این مسیر، اعضای مرکز نجوم کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر موفق شدند یک جرم را به‌نام خود ثبت کنند. اعضای گروه شامل محمد رضا دولاح، محمدحسین نیکخواه، امیرمحمد فاریابی و محمد طاها رفعتی‌راد و همچنین در قالب گروه پدر و فرزند شامل: احمد و امیرعباس جمعه‌پور در این پویش شرکت کردند. در این بازه زمانی بیش از ۲۵نشست مختلف برای آشنایی با نرم‌افزار آسترومتریکا، تجزیه‌وتحلیل داده‌های علمی، بررسی‌کردن ایمیج ست‌ها و… در مرکز عالی شهر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر برگزار شد.

– شرایط لازم برای شرکت در کمپین چیست و چه وسایل و تجهیزاتی لازم است؟

دست‌کم سن ۱۴سال، داشتن حداقل اطلاعات اولیه درخصوص سیارک‌ها و تصاویر رصدخانه‌ای. ضمن اینکه دسترسی به کامپیوتر و اینترنت و البته تسلط به کار با کامپیوتر هم ضروری است. سطح زبان انگلیسی هم در حد مقدماتی کافی است.

– فرایند کسب این موفقیت توسط تیم پولاریس چگونه بود؟

طی تحلیل دقیق ۲۴ مجموعه عکس، اعضا در مراحل اولیه، چندین جرم مشکوک را شناسایی و نام‌گذاری کردند و بدین ترتیب نام تیم پولاریس در فهرست معدود تیم‌هایی قرار گرفت که توانسته‌اند سیارکی را در مراحل اول به‌ثبت برسانند تا پس از بررسی‌های نهایی، مراحل ثبت نهایی و نام‌گذاری سیارک‌ توسط انجمن بین‌المللی نجوم انجام گیرد. در پایان این پویش، تیم پولاریس توانست یک جرم از اجرام شناسایی‌شده خود را طی مراحل بررسی اولیه به تایید اولیه انجمن جهانی نجوم برساند و در لیست منتشرشده در مردادماه توسط انجمن جهانی نجوم، نام PKB0022 را بر روی آن که در اصل یک نامزد احتمالی برای سیارک بودن است، گذاشت. با این کار توانستیم، مهارت‌های جست‌وجوگری و تحلیل اطلاعات نجومی انجمن علوم و نجوم کانون پرورش فکری بوشهر را به اثبات برسانیم.

– در واقع شما چه چیزی کشف کردید؟

اجرامی که در این پویش تأیید شده‌اند درحال حاضر در مرحله تایید اولیه (ثبت مقدماتی) هستند و هنوز نمی‌توانیم آنها را سیارک بنامیم. این اجرام، پس از بررسی‌های تکمیلی، مشروط خواهند شد. این بررسی‌های تکمیلی حدود یک سال به طول می‌انجامد.

– چگونه توانستید در این پروژه شرکت کنید.

این پروژه از جمله Citizen science projects است. پروژه‌های علوم شهروندی، پروژه‌های تحقیقاتی هستند که با مشارکت عموم مردم یا محققان آماتور/غیرحرفه‌ای یا بسیاری از افراد انجام می‌شود. علم شهروندی در طیف گسترده‌ای از زمینه‌های مطالعاتی از جمله بوم‌شناسی، زیست‌شناسی و حفاظت، بهداشت و تحقیقات پزشکی، نجوم، رسانه‌ها و ارتباطات و علم اطلاعات استفاده می‌شود و کاربردها و کارکردهای متفاوتی دارد. در علم شهروندی داوطلبان عمومی می‌توانند به جمع‌آوری و طبقه‌بندی داده‌ها کمک کنند و به‌این‌ترتیب ظرفیت جامعه علمی را بهبود ببخشند. مشارکت در پروژه‌های علمی شهروندی همچنین به مردم در مورد فرآیند علمی آموزش می‌دهد و آگاهی آنها را در مورد موضوعات مختلف افزایش می‌دهد. ضمن آنکه علاوه بر نجوم، در زمینه‌های مختلف علمی و اجتماعی دیگری هم هست که از شهروند دانشمندان کمک می‌گیرند.

بیشتر بخوانید:

• مفاهیم: سیارک، ریزسیاره و سیاره کوتوله چیست؟

• منجم باشی‌های کـوچـک