غزل شماره ۳۴۵ حافظ: بی تو ای سرو روان با گل و گلشن چه کنم

آیه اول

برنج لطیف من با گل رز و گل بدون تو چه کار می کردم؟
با گل لاله چه کنم؟

ای یار خوش تیپ خرمان، بی تو گل و گلستان چه سود؟

✦✦✦✦

بیت دوم

اوه، من تو را طعنه آمیز ندیدم
نه چون آینه ام روی اتو است، چه کار کنم؟

افسوس که چهره تو را از سرزنش و زخم دهن های شیطانی نبینم. چه کاری می توان کرد؟ بالاخره صورت من مثل صورت آینه آهنی نیست.

✦✦✦✦

آیه سه

برو ای تهمت بزن و از کسانی که رنج می برند انتقاد نکن
کارفرمای من از کاری که انجام می دهم قدردانی می کند

ای پیغمبر برو و به بیچارگان دردمند آسیبی نرسان. آن فرمانروای مقتدری که سرنوشت را رقم زد، چنین درخواستی و هیچ اقدام دیگری از جانب من بر نمی آید.

✦✦✦✦

آیه چهار

رعد و برق شور و شوق ژو به این ترتیب از مک ماهون نامرئی بیرون می پرد.
به من بگو وقتی خرمن می سوزد چه کنم؟

وقتی این نوع صاعقه مهر و شوق از لانه خدا می جهد و خرمن وجود جویندگانش را شعله ور می کند، بگو از من خرمن سوزان چه خواهد آمد؟

✦✦✦✦

آیه پنج

شاه ترکان خوشش آمد و در چاه من انداخت
اگه گرفتار نشد چیکار کنم؟

وقتی افراسیاب مرا بست و در چاه انداخت، اگر لطف من به حالم سرایت نمی کرد، نمی توانستم برای نجات خود کاری انجام دهم.
این بیت به بخشی از داستان بیژن و منیژه اشاره دارد; افراسیاب بیژن را در چاه انداخت و رستم به نجات او رفت.
دکتر خطیب رهبر استعاره های آیه را این گونه مشخص می کند:
شاه ترکان شاه ترکستان یا افراسیاب استعاره ای از روح سرکش است.
چاه کنایه ای از دارایی های دنیوی و فیزیکی است
دو شمارش، رستم، استعاره از پیر، دلیل راه

✦✦✦✦

آیه شش

چراغ را مانند آتش روشن نکنید
در شب تاریک وادی ایمن چه کنم؟

اگر آتش کوه با نور و روشنایی خود به روشنایی اطرافش کمک نکند، چگونه تاریکی شب بیابان امن را از بین ببرم؟

✦✦✦✦

بیت هفتم

خشم خالد برین خانه موروثی من است
در این خانه ویران چه کنم؟