همه چیز در مورد مراقبه؛ انواع، شرایط و بهترین زمان انجام آن

جومیت خدمات روانشناسی – مدیتیشن تمرینی است که روح و جسم را آرام می کند و بر ذهن ما تأثیر می گذارد. با تبدیل کردن مدیتیشن به یک عادت روزانه، می توانید اثرات آن را بر روی بدن و ذهن خود مشاهده کنید. در زیر با انواع مراقبه، اثرات مثبت و منفی آن بر فرد و دیدگاه اسلام در مورد مراقبه آشنا می شویم.

مدیتیشن چیست؟

امروزه با افزایش نگرانی ها و مشکلات، باید علاوه بر سلامت جسم، به سلامت روح و روان نیز توجه کرد. مدیتیشن مجموعه ای از فعالیت های جسمی و ذهنی برای آرامش جسم و روان و افزایش تمرکز است. می توان آن را تمرینی برای مغز دانست. تفکر و درک ما از زندگی و اتفاقاتی که در طول زندگی ما رخ داده است به شکل گیری ساختار فیزیکی مغز کمک می کند تا بتواند به راحتی مشکلاتی را که با آن مواجه است حل کند.
جالب است بدانید در تحقیقاتی که دانشمندان بر روی مدیتیشن با استفاده از فناوری fMRI انجام دادند، اطلاعات دقیق و مهمی در مورد اتفاقاتی که در هنگام مدیتیشن در مغز می افتد و تاثیرات آن بر مغز به دست آوردند. با انجام مدیتیشن، مغز پردازش سریع و کارآمد اطلاعات را که همیشه در جریان است متوقف می کند و شروع به کاهش فرآیندهای پردازش اطلاعات در مغز می کند. اگر قبلا مدیتیشن نکرده باشیم، این تغییرات بعد از 20 دقیقه ظاهر می شوند. در علوم اعصاب، انعطاف پذیری مغز بارها ثابت شده است. انعطاف پذیری مغز چگونگی تغییر و انطباق مغز با الگوهای فکری، محیط و تجربیات را تعریف و توصیف می کند.

تفاوت بین تدبر و تفکر

• تفکر

یعنی تلاش برای رسیدن به حالت آرامش و اثربخشی در ذهن و بدن. این حالت ایده آل را می توان با آرام کردن بدن و سپس خالی کردن ذهن از مسائل، نگرانی ها و افکار پرمشغله پیرامون آن به دست آورد. مدیتیشن به دلایل مختلفی انجام می شود و یکی از مهم ترین دلایل انجام آن کاهش استرس و استرس روزانه است.

می توان گفت برعکس مدیتیشن. تمرکز در تمرکز، تلاش این است که ذهن را وادار کنیم تا به یک ایده، رویا یا تصویر بچسبد، به گونه ای که ذهن از شی و محیط اطراف دور شود. اگر در مدیتیشن سعی کنیم افکار، نگرانی ها و هر چیزی که در ذهن است را حذف کنیم.

• مدیتیشن

حد وسط تمرکز و مدیتیشن است. از نظر روحی و جسمی، نه به اندازه مدیتیشن آرامش بخش و موثر است و نه به اندازه تمرکز، سخت و طاقت فرسا است. مدیتیشن عبارت است از هدایت ذهن به سمتی معین و اندیشیدن و برخورد مداوم با افکار، احساسات و افکار خاص. و آن هم در شرایط آرام و راحت. در مدیتیشن، فرد ذهن را محدود نمی کند و آن را روی یک چیز متمرکز نمی کند یا آن را رها نمی کند تا ذهن از هر چیزی خالی شود، بلکه به ذهن اجازه می دهد آزادانه کار کند و هر زمان که ذهن منحرف شد، آن را برمی گرداند. این حالت باعث رشد قدرت تخیل می شود که می توان آن را یکی از نقاط قوت مدیتیشن دانست.

انواع نظارت

1- مراقبه هدایت شده

در این نوع مراقبه، آموزش به صورت شفاهی توسط مربی انجام می شود.

2- مدیتیشن متحرک

در این مراقبه، توجه به آنچه در لحظه حال اتفاق می افتد معطوف می شود. این روش ذهن را آرام می کند و برای افرادی که فرصت نشستن طولانی مدت برای مدیتیشن ندارند مناسب است.

3- مراقبه حسی

در این نوع مراقبه، ذهن بر محرک های فیزیکی مانند صداها، تصاویر و حتی مزه ها و بوها تمرکز می کند.

4- مراقبه تمرکز

در مدیتیشن تمرکز، ذهن سعی می کند بر خود ذهن تمرکز کند، نه بر افکار، احساسات و اعمال.

شرایط برای تمرین مراقبه

شما به راحتی قادر خواهید بود این کار را در خانه و هر زمان که به آن نیاز داشته باشید، در هر زمانی از شبانه روز انجام دهید. هیچ محدودیت زمانی و مکانی برای تمرین مدیتیشن وجود ندارد و فرد می تواند در هر ساعت از شبانه روز که وقت آزاد داشته باشد و در هر مکانی که احساس آرامش و مناسب برای سلامت جسمی و روحی خود داشته باشد، تمرینات مدیتیشن را انجام دهد. مهم ترین نکته ای که فرد باید به آن توجه کند این است که تمرینات خود را زیر نظر مربیان مجرب انجام دهد. به خصوص افراد جدید.

بهترین زمان برای مدیتیشن

با توجه به توصیه اساتید این رشته بهترین زمان برای مدیتیشن قبل از طلوع و قبل از غروب آفتاب است زیرا طبیعت در این زمان بالاترین و بهترین سطوح انرژی خود را دارد و بهتر است انرژی زیادی جذب شود.

اثرات مثبت مدیتیشن

تمرین مدیتیشن اثرات مثبتی بر روح و جسم انسان دارد و سلامت ذهن و بدن را بهبود می بخشد. پزشکان طی آزمایشاتی به اثرات مثبت مدیتیشن بر بدن پی برده اند، از جمله موارد زیر:

1- افزایش عملکرد ذهنی و تمرکز: مدیتیشن تمرینی برای بهبود تمرکز است که اگر به طور منظم انجام شود، تاثیری ماندگار خواهد داشت.

2- تقویت و بهبود عملکرد حافظه: یکی از نتایج مدیتیشن بهبود عملکرد حافظه و بهبودی سریعتر است. افرادی که مدیتیشن می کنند می توانند حواس پرتی ها را نادیده بگیرند و حقایق و مطالب جدید را سریعتر یاد بگیرند. آنها توانایی بالایی در به خاطر سپردن مطالب دارند.

3- مبارزه با استرس و اضطراب: بخشی از مغز به نام قشر پیشانی وجود دارد که اطلاعات و تجربیات ما را پردازش می کند. مسیرهای عصبی که از نواحی ترس و احساسات فیزیکی منشعب می شوند در این ناحیه بسیار قوی هستند. وقتی احساس ترس یا ناراحتی می کنیم، یک واکنش مرکزی قوی وجود دارد و احساس ترس یا خطر می کنیم. در حین مدیتیشن، این ارتباطات عصبی ضعیف می شود و در نتیجه ما به شدت نسبت به احساس ترس و پیام های منفی منتقل شده به مرکز خود واکنش نشان نمی دهیم و توضیح بهتری برای موقعیت پیدا می کنیم.

قبل از مدیتیشن

بعد از مدیتیشن

اثرات منفی مدیتیشن

لازم به ذکر است که اگر هر کاری به درستی و اصولی انجام نشود قطعا آثار منفی خواهد داشت. به خصوص برای کسانی که به تنهایی مدیتیشن را انجام می دهند و از مربیان و معلمان خبره مشاوره نمی گیرند. اثرات منفی به مواردی گفته می شود که زندگی فرد را برای مدت طولانی مختل می کند و انسان را از زندگی عادی محروم می کند.

1- جستجو ظاهر می شود افراد افسرده با مدیتیشن احساس بدتری دارند و بیشتر درونگرا می شوند. اگر این افراد علاقه مند به تمرین مراقبه هستند، می توانند از نوع سعادتمند آن استفاده کنند و از مراقبه هایی که باعث سکون می شود اجتناب کنند و بیشتر آنها را وارد دنیای درون کنند.
2- – احساس غفلت و پوچیاین یکی دیگر از اثرات منفی مدیتیشن است که ممکن است بر شخص تأثیر بگذارد.
3- برخی از افراد ممکن است هنگام مدیتیشن با خاطرات و تجربیات آسیب زا خود روبرو شوند و به جای نظارت بر احساسات خود شروع به سرکوب احساسات خود کنند. سرکوب احساسات منفی باعث از بین رفتن آنها نمی شود، بلکه به ایجاد و تشدید افسردگی کمک می کند.
4- تنبلی این یکی دیگر از مشکلاتی است که ممکن است به دلیل مدیتیشن های طولانی رخ دهد و فرد را به نشستن عادت دهد.
5- از جمله مشکلات دیگری که مدیتیشن ممکن است برای انسان ایجاد کند عدم پیوست به هر چیزی یا هر کسی.
6- به وجود آمدن بی خوابی شخصا
7- ایجاد تنش و اضطراب شخصا

تأمل در اسلام

مراقبه از کلمه «سانسور» به معنای حفظ افکار و مراقبت از آن گرفته شده است و هر کس چیزی را به خاطر خیر و عنایت دیگری ترک کند، از خود مراقبت کرده است.

خداوند سبحان در قرآن می فرماید: (یا ایها الذین آمنوا اتقوا اللّه و اتقواوا یفرداً و اتقوا اللّه یقیناً اللّه بمعملکم) . علامه طباطبایی می فرماید: این آیه مؤمنان را وادار می کند که خدای متعال را یاد کنند و او را فراموش نکنند و مواظب اعمال خود باشند که چه می کنند و چه کار درست و چه کار ناصواب و کارهای نیک را صرفاً برای لذت انجام دهند. خداوند به این عنایت ادامه دهد. باید همواره خود را پاسخگو بدانند و برای هر کار نیکی که در اعمالشان می بینند، خدا را شکر کنند و در برابر هر کار زشتی که می بینند، خود را ملامت کنند و خود را ملامت کنند و از خداوند متعال طلب مغفرت کنند.

اهمیت تفکر برای رفتارگرایان و اخلاق مداران

مدیتیشن مورد توصیه همه علمای اخلاق از جمله علامه طباطبایی و امام خمینی است. معلمان اخلاق و انجام مراقبه را ششمین ضرورت مهم محقق می دانند. سالک به معنای مسافر و مسافر است و سالک حقیقی کسی است که تنها از اعمال ائمه آل پیامبر و معصومین راه خدا را طی کند. شیوخ اخلاق می گویند: تا مراقبه کامل نشود، ذکر و اندیشه اثر و اثری ندارد. زیرا مدیتیشن مانند پرهیز از غذاهای نامناسب برای بیمار است و تا زمانی که حال بیمار خوب نشود و از چیزهایی که برای او مناسب نیست پرهیز کند، دارو بی اثر می شود و ممکن است بر بدن بیمار اثر نامطلوب بگذارد.

پیش نیاز مدیتیشن

اولین موقعیت و شرط اساسی برای مراقبه، تعویذ است. مسح یعنی شرط بندی با نفس با تذکرات و تذکراتی که هر روز تکرار می شود و این عمل اولین قدم بعد از توبه است. بهترین زمان برای مراقبه بعد از نماز صبح است.

روش مراقبه در اسلام

مدیتیشن در دو مرحله انجام می شود:

1- قبل از شروع هر عمل یا کاری مدیتیشن را تمرین کنید: منظور از این تفکر این است که قبل از هر کاری باید فکر کند که آیا آن کار را برای رضای خدا انجام می دهد یا به دلایل خودخواهانه. با تفکر و تدبر در این موضوع، اگر آن کار برای خدا و برای رضای خداست، باید آن را انجام دهد وگرنه باید آن را رها کند.

2- مدیتیشن در حین انجام کار: در این مرحله نحوه انجام کار تا احقاق حق خداوند بررسی می شود، بنابراین کار را با نیت خیر به پایان می رساند و به کامل ترین و بهترین شکل ممکن انجام می دهد.

مدیتیشن در اسلام کار می کند

اعمال مراقبه در اسلام به شرح زیر است:
1- حفاظت الهی
2- رسیدن به خودشناسی
3- پاکی نت های ذهنی و قلبی
4- همراهی خدا و کسب رنگ الهی
5- کشف عوالم توحیدی

تفاوت مراقبه در اسلام و غرب

مراقبه در اسلام یکی از مراحل خودسازی و تهذیب جسم و روح با هدف رسیدن به خداست. اما مدیتیشن در غرب تمرینی برای تمرکز توجه و دستیابی به آرامش روانی و معنوی است. مراقبه در غرب فقط به معنای یافتن و رسیدن به خود و کسب آرامش روانی است، در حالی که مراقبه در اسلام به معنای رسیدن به رستگاری و پیشرفت در جهان است.

آیا تا به حال مدیتیشن انجام داده اید؟ در مورد مدیتیشن چطور؟ اگر این تمرینات را انجام دهید، مراقبه چه تاثیری بر زندگی شخصی و اجتماعی شما دارد؟ تجربیات و نظرات شما در بخش “ارسال نظر” با مخاطبین جومیت به اشتراک بگذارید.