غزل شماره ۹۵ حافظ: مدامم مست می‌دارد نسیم جعد گیسویت
متن غزل حافظ شماره 95
نسیم مدام موهایت را می وزد
تو هر بار با ترفند چشم جادوی خود مرا نابود می کنی
بعد از چندین شب صبر می توانید ببینید
دیدم شمعی در محراب ابروهای تو روشن است
من عاشق دانش یک تابلوی چشم انداز هستم
بگذار جان نسخه ای از هندوئیسم باشد
شما می خواهید جهان را برای همیشه متحد کنید
به صبا بگو برقع را از چشمانت بردار
اگر می خواهی عادت از بین برود، آن را از دنیا دور کن
پرتاب هزاران جان از هر مو
من و بد صبا بیچاره سرگردانیم
من مست از جادوی چشمانت و او مست از بوی موهای تو
زهی همت که حق را از دنیا و آخرت حفظ می کند
فقط خاک کویت به چشمش می آید
معنا و تفسیر غزل شماره 95 حافظ
آیه اول
عطر موهای شما همیشه مست است
تو هر بار با ترفند چشم جادوی خود مرا نابود می کنی
نسیم موهای مجعدت همیشه مرا مست می کند، یعنی بوی معطر موهایت هر وقت به مشامم می رسد، من را بیهوش می کند. فریب و جذابیت چشم جادوی تو همیشه مرا سرمست می کند. [گیسو = موی بلند را گویند که از تارک سر دو قسمت شود.]
✦✦✦✦
بیت دوم
بعد از چندین شب صبر می توانید ببینید
در محراب شما شمع روشن می کنیم
مگر می شود بعد از این همه صبوری در ابروهایمان شمع شبیه محراب روشن کنیم یعنی بعد از این همه سختی یک شب همدیگر را ببینیم و چشممان را به زیبایی روشن کنیم؟
✦✦✦✦
آیه سه
من عاشق سواد بورد بینایی به این دلیل هستم
باشد که زندگی نسخه سفید هندوئیسم باشد
من مردمک سیاهم را حمل می کنم عزیزم، زیرا این بدان معناست که آن را به عنوان نمونه و کپی نقش خال هندی جان در چشم خود نگه می دارم. [سواد = سیاهی، مقابل بیاض به معنی سفیدی / لوح = تخته / بینش = دیدن]
مردمک را با خال هندو مقایسه می کند و می گوید چون مردمک چشم من شبیه خال توست. به همین دلیل آن را به عنوان یادگاری در چشمانم نگه می دارم.
✦✦✦✦
آیه چهار
شما می خواهید دنیای ابدی را به هم نزدیک کنید
به صبا بگو او را از جلوی چشمت دور کند
اگر می خواهید برای همیشه دنیا را آرایش و تزئین کنید. به صبا بگو زمانی که همه دنیا به نور دیدت آراسته و منور می شود حجاب را از جلوی چشمانت بردارد. چون نور پاکی داری و پرتوهایش هر جا می ریزد، آنجا می درخشد و آراسته می شود.
✦✦✦✦
آیه پنج
اگر نمی خواهید عادت را از بین ببرید، آن را از دنیا حذف خواهید کرد
آنها را دور بیندازید تا هزاران جان از هر مو بیفتند
اگر می خواهی رسم و قانون مرگ را از دنیا حذف کنی یا از بین ببری، مو و موی خود را تکان بده تا از هر موی هزاران روح فرو بریزد. اگر لحظه از بین بردن نشان تباهی در جهان را در نظر دارید، موهایتان را تکان دهید تا جان عاشقان زنده فرو بریزد و نشان تباهی از جهان پاک شود.
✦✦✦✦
آیه شش
من و بد صبا بیچاره سرگردانیم
من مست از جادوی چشمانت و او مست از بوی موهای تو
بیچاره من و بیچاره باد صبا سرگردانیم از جادوی چشمانت و مستم از بوی موی تو. همانطور که در فقر سهیم هستیم، در فقر هم سهیم هستیم.
✦✦✦✦
بیت هفتم
زنجیره ای بی زحمت که شما را از دنیا و گذشته دور نگه می دارد
در نگاهش جز خاک کویت چیزی نبود
همت حافظ فوق العاده است، یعنی چه بزرگ است تلاش حافظ که در دو دنیا، یعنی دنیا و آخرت، جز خاک خاک تو ارزشی ندارد.
منبع: شرح سودا، شرح حافظ د. خطیب رهبر.
