غزل شماره ۳۱۹ حافظ: سالها پیروی مذهب رندان کردم
متن غزل شماره 319 حافظ
من سال هاست که پیرو دین هستم
فتوای حرص مرا زندانی کرد
رفتم خونه انجا
این مرحله را با جوجه سلیمان متوقف کردم
ای گنج جاری بر ریش من سایه افکن
من این خانه را برای تو ویران کردم
توبه کردم که الان لبهای ساقی را نبوسیدم
لبم را گاز گرفتم که چرا به حرف نادان گوش دادم
بر خلاف عادت من به سفارش غذا
از جمعیت اذیت شدم
نقش رمز و راز و مستی در من و دست من نیست
آنچه سلطان ازل گفت انجام دادم
من آرزوی سعادت ابدی، بهشت را دارم
با اینکه کارهای سرایداری زیادی در بار انجام دادم
آن پیرانا حرف های یوسف را در ذهنم پخش کرد
ثواب صبری است که در کلبه عزادار شدم
زود بیدار شو و مثل حافظ به دنبال سلامتی باش
هر کاری کردم از حکومت قرآن کردم
چه عجب که من رهبر دیوان غزل هستم
من سالها در خدمت صاحب دادگاه هستم
معنا و تفسیر غزل الحافظ شماره ۳۱۹
آیه اول
من سال هاست که پیرو دین هستم
فتوای حرص مرا زندانی کرد
سالیان متمادی از روش و شیوه آزاداندیش فهیم پیروی کردم تا این که بخل و بخل را به فرمان عقل شکست دادم.
✦✦✦✦
بیت دوم
رفتم خونه انجا
این مرحله را با جوجه سلیمان متوقف کردم
به لانه سیمرغ راه نیافتم. او به راهنمایی حداد رسول سلیمان در این راه سفر کرد.
✦✦✦✦
آیه سه
سایه ای بر دل ریش، گنجی روان پرتاب می کند
من این خانه را برای تو ویران کردم
ای آرزوی عزیز و دلخواه، سایه رحمت را بر دل اهانت شده ام بیندازی که خانه دلم را به ویرانه ای تبدیل کردم که به فکر معاوضه آن با گنجی چون تو هستم.
✦✦✦✦
آیه چهار
توبه کردم که لبهای ساقی را نبوسیدم
لبم را گاز گرفتم که چرا به حرف نادان گوش دادم
به خاطر انتقاد مردم تصمیم گرفتم لب های ساقی را نبوسم و حالا تا دندان پشیمانم که چرا به حرف های احمق گوش دادم.
✦✦✦✦
آیه پنج
بر خلاف عادت من به سفارش غذا
از جمعیت اذیت شدم
معنای دلت را به گونه ای جستجو کن که با روش و عادت معمول منافات داشته باشد، زیرا از برکت آن روح پریشان اطمینان حاصل کردم.
✦✦✦✦
آیه شش
نقش رمز و راز و مستی در من و دست من نیست
آنچه سلطان ازل گفت انجام دادم
رفتار پرهیزگارانه و رفتار مخرب بین من و تو نیست. آنچه خدا دستور می دهد را انجام دهید.
✦✦✦✦
بیت هفتم
من آرزوی سعادت ابدی، بهشت را دارم
با اینکه کارهای سرایداری زیادی در بار انجام دادم
با وجود اینکه مدت زیادی است که کار باربری می کنم، به خاطر نعمتی که خداوند به من داده است، انتظار دارم به بهشت بروم.
✦✦✦✦
آیه هشتم
آن پیرانا حرف های یوسف را در ذهنم پخش کرد
ثواب صبری است که در کلبه عزادار شدم
شادی من از دیدار با یوسف در دوران پیری، پاداش صبری است که در غم فراق از خود نشان دادم.
✦✦✦✦
آیه نهم
زود بیدار شو و مثل حافظ به دنبال سلامتی باش
هر کاری کردم از حکومت قرآن کردم
او مانند حافظ که زود بیدار می شود و با مردم در صلح و صفا زندگی می کند، به ذره ذره نعمت و فیض قرآن رسیده است.
✦✦✦✦
آیه ده
چه عجب که من رهبر دیوان غزل هستم
من سالها در خدمت صاحب دادگاه هستم
عجب نیست که رئیس دیوان و کتاب غزلیات شدم، زیرا سال هاست که به خدمت صاحب دیوان مشغول بوده ام.
منبع: شرح الجلالی بر حافظ با شرح و تلخیص.