غزل شماره ۲۶۴ حافظ: خیز و در کاسه زر آب طربناک انداز

معنی و تفسیر غزل حافظ شماره ۲۶۴

آیه اول

بلند شوید و آب را در کاسه طلایی بریزید
قبل از اینکه بتوانید یک کاسه خاک به سرتان بریزید

برخیز و پیش از آنکه بمیری و کاسه سرت پر از خاک شود، شراب را در ظرف طلایی بریز و بنوش.

✦✦✦✦

بیت دوم

انتهای وطن ما دره خاموش است
هالا قالاله در گنبد افلاک نما

از آنجایی که آخرین جای ما در میان ساکت ها قبرستان است، حالا که فرصت دارید، گنبد سپهر را از شور و شوق خود پر کنید.

✦✦✦✦

آیه سه

چشم آسیب دیده از دیدن دور است
نگاه آینه ای به چهره اش

چشم ناپاک این توانایی را ندارد که به چهره معشوق نگاه کند با چشم شفاف آینه.

✦✦✦✦

آیه چهار

روی برنج سبزت بگذار زمین بخورم
تراوش از راس بینه و سایه بر این غبار

ای سرو، به سر سبز تو قسم که چون در خاک پنهان شوم، مهربانی و بی تفاوتی را از خود دور خواهم کرد و سایه تو را بر خاکم خواهم افکند.

✦✦✦✦

آیه پنج

قلب ما مثل مار روی سر شماست
تریاک را از لبانت به بیمارستان بریز

با پادزهر بیمارستان لبانت دل عاشق و زخم خورده ما را از مار موهایت شفا بده.

✦✦✦✦

آیه شش

مالکیت این کشاورز ثبات نمی دهد
آتش سوزی از کبد جم در ملک اناز

و می دانید که مالکیت این مزرعه به این معناست که دنیا ناپایدار و پایدار است، از آتشی که در جام شراب نهفته است، بر اموال و دارایی های دنیوی بد افکنده است.

✦✦✦✦

بیت هفتم

من اشک ریختم، می گویند تنبلی
ابتدا آن را تمیز کنید و سپس پاک کنید

از این رو در اشک غوطه ور شدم و غسل کردم به قول صوفیه اول خود را از نجاست پاک کن سپس به آن حضرت بنگر.

✦✦✦✦

آیه هشتم

یا رب آن مشتاق زاهد که جز عیب نمی بیند
دود آهیش در آینه ادراکی

خدایا آینه ی فهم و شعور را از دود روح دل سیاه کن زاهد صالح و منافق که جز عیوب دیگران را نمی بیند.

✦✦✦✦

آیه نهم

حافظ چون گل از کلامش پوشیده شده است
لباس وین در راه آن قد برازنده است

ای حافظ از بوی شیرینش چون گل جامه ای بر تن بادران بپوش و این جامه پاره را به پای آن تن متعادل بینداز.

منبع: شرح الجلالی بر حافظ با شرح و تلخیص.