غزل شماره ۲۴۲ حافظ: بیا که رایت منصور پادشاه رسید

معنی و تفسیر غزل شماره 242 حافظ

آیه اول

بیا که ملک منصور آمد
نوید فتح و بشارت به مهر و ما رسید

بیا و ببین، پرچم شاه منصور، پادشاه پیروز، نمایان شده و مژده پیروزی و صدای طبل مژده به گوش ماه و خورشید در آسمان رسیده است.

برخی از مفسران می گویند حافظ این غزل را در سال 790 هجری قمری در آغاز پادشاهی و در زمان ورود شاه منصور پسر شرف الدین مظفر و برادرزاده شاه شجاع نوشته است.

✦✦✦✦

بیت دوم

جمال بختزا نقاب روی ناخن می گذارد
کمال عادل گریه شاکی را شنید

چهره زیبای بخت، حجاب را از چهره پیروزی و پیروزی برداشته و انسان نمونه آرمانی عدالت برای عدالت و فریاد مستضعفان شده است.

✦✦✦✦

آیه سه

ماه در حال آمدن است
دنیا به دل می رسد حالا که شاه آمده است

اکنون آسمان با شادی و خوبی در حرکت است و ماه ظاهر شده و جهان با آمدن شاه دل ما را شاد می کند.

✦✦✦✦

آیه چهار

در این مدت ایمن باشید
قافله قلوب و معرفت رسید

از این پس کاروان های دلسوز و دانشمند از راهزنان در امان خواهند بود که خردمند و راهنمای توانا برسد.

✦✦✦✦

آیه پنج

مصر عزیز با وجود برادران حسود
از ته چاه بالا رفت و به بالای ماه رسید

یوسف کنعانی پسر یعقوب علیرغم برادران حسودش از قعر چاه برخاست و مانند ماه به بالاترین درجه پیچیدگی یعنی پادشاهی مصر رسید.

✦✦✦✦

آیه شش

کجاست دجال صوفی شرک؟
او به بسوز گفت که مهدی الدین پناه آمده است

کجاست آن فرد پشمینه که اعمالش شبیه شیاد و ظاهرش شبیه ملحدان است؟ به او بگو از درد و اندوه بسوزد که مهدی و حافظ دین حق پیدا شده است.

✦✦✦✦

بیت هفتم

صبا بگو این غم عشقی چه عیبی دارد؟
آهی از آتش و دود فروزان آمد

ای باد شبا به معشوق بگو در این غم عشق از آتش درون دل و دود آن چه شد؟

✦✦✦✦

آیه هشتم

شادی بر توست، اسیر جدایی را به من بده
آتش به کاه رسید

(آیه قبل را کامل می کند و این را می گوید) از شادی دیدن تو ای پادشاه به این دست فراق رسید، مثل او از آتش تا کاه.

✦✦✦✦

آیه نهم

بخواب تا حافظ دربار را بپذیرد
نیمه شب بود و درس صبح فرا رسیده بود

خواب نیمه شب و سحر را از چشمان خود دور نگه دارید. حافظ به خاطر ذکر نیمه شب و نوحه صبح به جایی رسید که دعای او در پیشگاه خداوند مستجاب شد.

منبع: شرح الجلالی بر حافظ با شرح و تلخیص.