غزل شماره ۱۷۸ حافظ: هر که شد محرم دل در حرم یار بماند

معنی و تفسیر غزل شماره 178 حافظ

آیه اول

هر که احرام شود دلش احرام یار می ماند
فن که این را نمی دانست در انکار باقی ماند

هر که حافظ اسرار دل شد در خانه معشوق می ماند و هر که راه راز را نداند از حرم عاشق دور می ماند و در کفر خود می ماند.

✦✦✦✦

بیت دوم

اگر از پرده بیرون آمد مرا سرزنش نکنید
خدا را شکر در حجاب خیال نمی ماند

اگر قلب من کنترل خود را از دست داد و درهای خود را باز کرد، از آن انتقاد نکنید. خدا را شکر که زیر حجاب اوهام و اوهام نماند.

✦✦✦✦

آیه سه

صوفیان تمام لباس های خود را از او گرفتند
این شوخی ما بود که در خانه گرسنه بمانیم

همه صوفیان به دلیل شرب خمر جامه های خود را درآوردند و پس گرفتند. تنها شنل ما در خانه شراب فروش می ماند.

✦✦✦✦

آیه چهار

او پیر شد و جرم خود را فراموش کرد
این داستان ماست که در هر انتهای بازار زنده خواهد ماند

محتسب سابق، اکنون شیخ و مسلمان شده و گناهان خود را فراموش کرده، گویی هیچ اتفاقی نیفتاده است، در این میان، تنها حکایت مستی ما در کوچه و بازار و در دهان مردم است.

✦✦✦✦

آیه پنج

هر بار که دست های بلورین می شویم
آب پشیمان شد و در چشم غریبه ها ماند

هر شراب قرمزی که از دستان سفید زیبای سملیه می گرفتیم، اشک حسرت شد و در چشمان اشک آلود ماند. اشک را به مروارید تشبیه کرد.

✦✦✦✦

آیه شش

جز اینکه قلبم برای همیشه عاشق شده است
ما نشنیده ایم که کسی برای همیشه در یک شغل بماند

غیر از قلب من که از روز اول خلقت تا آخرین روز عاشق ماند و نشنیدم که هیچ کس تا ابد عاشق بماند و تا ابد عاشق بماند.

✦✦✦✦

بیت هفتم

او مثل نرگس بیمار شده است
روش شما جواب نمی دهد و او بیمار می ماند

نرگس خود را به مرض داده است تا به حالت چشم تو مبتلا شود و آن حالت ریزه در چشم تو به دست نیامده است، اما بیماری همچنان در حضور او ادامه دارد.

✦✦✦✦

آیه هشتم

زیباتر از صدای عشق ندیده ام
سوغاتی برای ماندن در این گنبد گردان

هرگز ردی از زیر این آسمان آبی در حال چرخش ندیدم و نشنیدم که به اندازه پژواک کلماتی که از عشق می گفتند، دلپذیرتر باشد.

✦✦✦✦

آیه نهم

شوخی و صد عیب پوشیده بودم
او یک ابرقهرمان شد، یک خواننده شد و تنها ماند

من یک لباس بی ارزش داشتم که صدها عیب را زیر آن پنهان می کرد. این خرقه را برای تهیه شراب و رامشگر به گرو گذاشتند و کمرم نمایان شد. کوزه لباس صوفیان و زاهدان و زینار کمربند زرتشتیان است.

✦✦✦✦

آیه ده

چهره چین از زیبایی شما بسیار شگفت زده شد
گفتار او همه جا می ماند، روی در و دیوار

آثار زیبای نقاشان چینی آنچنان از چهره دلربای تو متعجب شد که کلمات و سخنان آن حیرت در همه جای در و دیواری که این آثار قرار داشتند باقی ماند.

✦✦✦✦

آیه یازده

برای طرفداران ذوالفش دل حافظ روزی
او باز خواهد گشت و برای همیشه در دام خواهد ماند

دل حافظ روزی به دیدن موی بلند یار رفت، پس از دیدن آن بازگشت، اما برای همیشه در طناب زلفش گیر کرد.